[Thủ thuật] Kiến thức chung về phim và phụ đề

     Trong những bài tiếp theo đây, Mp3sony sẽ viết lại những kinh nghiệm mình rút ra được trong quá trình làm phụ đề tiếng Việt, với những phần mềm đơn giản, miễn phí nhưng mạnh mẽ. Hy vọng những bài viết này sẽ giúp được những người mới chân ướt chân ráo làm quen với việc làm phụ đề Việt cho phim nước ngoài, chứ còn đối với các bác trùm trong làng sub Việt rồi thì không dám múa rìu qua mắt thợ đâu, hehe.

     Phần 1 này sẽ là những kiến thức mở đầu về phim và phụ đề, giúp các bạn hiểu một cách cơ bản về cách đặt tên phim trên các trang web, forum hiện nay, cùng với cách tìm phụ đề trên mạng hiệu quả nhất.


1) Về cách dùng tên phim thông dụng trên các website, forum phim ảnh hiện nay: (phần này mình xin lấy lại một số thông tin từ bài viết của NIZ bên forum Gamevn, đồng thời là admin người Việt của trang web chuyên về phụ đề nổi tiếng Subscene.com, admin của website cộng đồng subber Việt Phudeviet.org)

Link tham khảo bài viết gốc tại đây

Thêm một link bài viết về cách phân biệt các bản phim rip: Link

Đối với phim lẻ, lấy ví dụ một tên phim như sau: Dark.City.1998.Dir.Cut.PROPER.720p.BluRay.DTS.x264-DON

- Đầu tiên bao giờ cũng là tên phim - ở đây là Dark City.

- Tiếp đến là năm sản xuất (1998).

- Tiếp đó bạn thấy có chữ Dir Cut. Cái phụ bản này nhằm xác định xem release này là bản bình thường hay "không bình thường". Các phụ bản thường gặp đó là:
     Theatrical Cut: Phim sau khi quay xong đôi khi có 1 số cảnh quay vì 1 lí do nào đó đã bị cắt bớt. Đây cũng chính là bản phim ta hay xem ngoài rạp.
     DC/Dir Cut/ Director's Cut: chính là bản phim đầy đủ không bị cắt xén do đạo diễn ghép thêm lại.
     Extended Cut/ Special Edition/...: không những đầy đủ không bị cắt xén mà còn có thêm 1 số trường đoạn hoặc những cảnh quay ngoài lề, hoặc có khi lại có cả 1 kết thúc khác (alternative Ending), hoặc chứa nhiều bản khác nhau trong đó hoặc có khi có những thêm thắt khác mà phải xem trên đĩa gốc ta mới biết...
     Uncut: Bản không cắt gì hết cũng không có gì thêm.
     Unrated: 1 phim muốn được chiếu rạp ở Mĩ thì phải thông qua hệ thống kiểm duyệt và phân loại của MPAA (Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ). Nếu như phim đó có nhiều cảnh bạo lực, sex... thì sẽ bị rated cao - giới hạn tuổi và các thành phần chưa đủ tuổi ra rạp.Phim đánh dấu Unrated tức là phim đó không thông qua hệ thống phân loại này - tức là không chiếu rạp - không bị giới hạn tuổi để bán được nhiều đĩa hơn.
     Limited: bản được bán với số lượng có hạn (vì có thêm 1 vài thứ ngoài)
     XX Years Anniversary Edition: bản đặc biệt được phát hành nhân kỉ niệm XX năm của 1 bộ phim.
     Remastered: được chuyển từ phim nhựa (với các phim từ ngày xửa ngày xưa) sang bluray, còn đối với phim mới là các bản đã được sửa lỗi do chính hãng phim đó phát hành lại.
     Remux: chất lượng hình ảnh bằng Bluray nguyên gốc nhưng bị bỏ bớt vài kênh âm thanh, phụ đề...
     Colorized Edition: 1 số phim đen trắng ngày xưa giờ được "màu hoá"
     OAR (Original Aspect Ratio): Phim giữ nguyên tỉ lể khung hình ban đầu của phim lúc được quay. Phim ngày xưa tỉ lệ khung hình thường là 4:3 (1.33), giờ 1 số được chỉnh sửa thành 16:9 hoặc 1 số phim AR là 2,35:1 (anarmophic) cũng được chỉnh xuống 16:9. Hoặc rất nhiều phim sau khi quay xong vì nhiều lí do cũng thay đổi AR, khi đó bản có AR gốc gọi là OAR.

- Tiếp theo là chữ PROPER - đây gọi là ghi chú. Khi 1 Encode Release bị lỗi mà được nhóm khác encode lại thì gọi là PROPER, còn nếu do chính nhóm đó encode lại thì gọi là RERIP hoặc REPACK.

- Kế là Độ phân giải, nó có thể là 720p, 1080p hoặc 1080i,...

- Nguồn: có thể là Bluray (phổ biến nhất hiện nay), HDDVD (đã thua Bluray), HDTV (thu từ TV chất lượng HD), DVD (đĩa DVD thông thường), R5, CAM (quay trộm từ Rạp), TS (giống CAM nhưng lấy nguồn âm thanh chỗ khác), DVDScr, Workprint (Bản chưa hoàn thiện bị thu trộm trước khi hoàn thành việc tinh chỉnh lại âm thanh, kĩ xảo),...

Có 1 loại nguồn hiếm gặp khác đó là DTheater.

DTheater hay còn gọi là D-VHS là 1 dạng băng video kỹ thuật số xem được bằng đầu máy của JVC và ra đời cũng lâu rồi - hiểu nôm na là nó cũng là 1 dạng source như Bluray và HDDVD nhưng nó xuất hiện sớm hơn nhiều (thời đó là cạnh tranh với DVD giá rẻ).

Điểm khác biệt là bandwidth tối đa của DTheater là 28 Mbps => Độ phân giải tối đa 1080i.

2 là âm thanh chỉ đạt được đến mức DTS ( xấp xỉ 1,5 Mbps) chứ ko thể đến DTS5.1 hoặc DTS HD.

Thêm nữa, định dạng này cũng gần như đã tuyệt chủng vào năm 2005...Tính ra sơ sơ có khoảng trên dưới trăm phim được release dưới dạng DTheater.

- Audio Codec: thường là AC3 (DD5.1), DTS hoặc DTS Digital Surround (DTS 5.1)....

 AC3 (Dolby Digital) ra đời thay thế cho hệ thống âm thanh Dolby Pro-Logic, chế độ âm thanh này có thể cho chúng ta hiệu ứng Surround nhưng ở dạng Stereo do Dolby Labs mua bản quyền từ AAC còn DTS [Digital Theater System] do Terry Beard phát minh năm 1997.

Ngoài ra mới gần đây với sự ra đời của HD (BluRay và HD-DVD), còn sinh ra cái thể loại DTS-HD và Dolby Digital Plus nữa, đây là thể loại DTS và Dolby chất lượng cao, nghĩa là có bitrate của từng kênh lớn hơn mấy chuẩn cũ rất nhiều.

Riêng AC3 và DTS thì cả hai đều là dạng nén, DTS khác AC3 một chỗ là nén ở bitrate cao hơn rất nhiều...

- Video Codec: Nói về HD hiện nay thì có nhiều Codec khác nhau như H264/MPEG-4 AVC, Divx 6 hoặc x264 ( phổ biến nhất hiện nay - cũng vì nó miễn phí ), VC-1 ....

- Cuối cùng là tên nhóm Encode: về phim HD có những nhóm rip tên tuổi như ESiR, CtrlHD, DON, EuReKA, EPiK/EbP (hàng VN chất lượng cao ), còn về phần DVDRip thì có những tên tuổi aXXo (đã giải thể), FXG, DiAMOND, ViSiON, JUMANJi, FXM...

Đối với series phim, cách đặt tên cũng tương tự, chỉ khác là thêm một phần cho biết season và thứ tự tập nữa, ví dụ: Fringe.S02.E01.720p.HDTV.x264-CTU, ở đây là series Fringe, season 2, tập 1, nguồn HDTV, encode bởi nhóm CTU.

2) Về phụ đề tiếng Việt và cách tìm phụ đề:

     Ở phần này mình chỉ đề cập đến trang Subscene.com, một trang web chuyên về phụ đề với lượng database khổng lồ bao gồm phụ đề của rất nhiều thứ tiếng và rất nhiều phim. Trong thời gian gần đây, lượng phụ đề tiếng Việt xuất hiện trên subscene đã tăng lên rất nhiều, do nhu cầu phim ảnh của người Việt hiện nay khá cao và đội ngũ dịch sub Việt cũng tăng lên khá nhiều. Tuy nhiên, chất lượng sub Việt trên đây thế nào thì còn phải bàn lại.

     Cách tìm sub Việt cho một bộ phim nước ngoài trên Subscene cũng khá đơn giản. Sau khi có được một bộ phim (giờ đây download rất dễ từ các website, diễn dàn về phim ảnh) bạn vào Subscene, search theo tên phim và chọn bản phụ đề phù hợp với bộ phim mình đang có (căn cứ theo cách đặt tên phim mà mình đã nói đến ở trên).

    Thực ra, theo kinh nghiệm cá nhân của Mp3sony, bạn nên lên Subscene trước, tìm xem phim mình cần đã có sub Việt chưa, nếu có thì sub đó dành cho bản phim nào (hiện giờ hầu hết sub Việt đầu đã được đặt theo tên bản release của phim, bạn sẽ rất dễ tìm). Sau đó bạn mới down bản phim phù hợp với sub Việt đã có.

   Thông thường với phim nói tiếng Anh sẽ rất dễ tìm phụ đề, vì người dịch sẽ up lên Subscene ngay. Bạn có thể tin vào chất lượng bản dịch của một số "nhân sĩ võ lâm" danh tiếng hiện nay như NIZ, hoanglonghs, nhungong, westwind, kenton, ryanpham... và nhiều người nữa mà mình không biết hết được, và có cả Mp3sony nữa chứ (cho quảng cáo tí, hehe). Còn đối với đa phần các phim châu Á như Hàn, Nhật, Trung thì khá khó kiếm. Có một số diễn đàn chuyên về mảng phim Á này, nhưng họ lại làm hardsub vào phim luôn chứ không share trên Subscene.

     Chất lượng sub Việt trên Subscene hiện nay cũng không phải là tốt hoàn toàn, cũng có những người tung bản dịch bằng google translate lên, đọc rất ngô nghê, vớ vẩn, hoặc có người dịch sai rất nhiều so với nguyên bản sub tiếng Anh. Để tránh bớt tình trạng xem sub dỏm mà bực mình, trước khi down bạn nên xem qua phần comment và vote của sub đó xem có vấn đề gì không. Tuy nhiên, điều này có lẽ chỉ ảnh hưởng đến những người yêu phim chân chính, còn cá nhân mình thấy, rất nhiều người chỉ xem phim cho có, cho biết nội dung mà nói chuyện tán phét với người khác, nên dù có những cái sub sai lè lè ra người ta vẫn vào comment khen ngợi và vote tốt được.

Tiếp theo:

Phần 2: Giới thiệu các phần mềm cần thiết

Phần 3: Chuẩn bị phần mềm